کوکی در مرورگر چیست و چه اهمیتی دارد؟
راهنمای مطالعه:
کوکیِ مرورگر یکی از مواردی است که همه در باره ی آن شنیده اند، اما بسیاری نمی دانند چه اهمیتی دارد و چرا همه مرورگرها از آن پشتیبانی می کنند. چرا تقریبا تمام وب سایت ها کوکی اختصاصی خود را بر روی دستگاه کاربر ذخیره می کنند؟ همراه دات بلاگباشید تا با کوکی (Cookie) آشنا شوید.
کوکی (Cookie) هر چند در دنیای واقعی به شیرینی خوشمزه ای گفته می شود، اما در دنیای کامپیوتر و اینترنت، تعریف متفاوتی دارد. کوکی در واقع بسته ای از اطلاعات است که در قالب یک فایل متنی توسط وب سایت ها بر روی کامپیوتر کاربر ذخیره می شود تا از طریق آن کاربر شناسایی شده و مثلا بدون نیاز به ورود نام کاربر و رمز عبور همواره در سایت لاگین باقی بماند. اما کوکی ها استفاده های مختلفی دارند و علاوه بر مزایا، مسائلی را نیز به همراه دارند.
کوکی چیست؟
کوکی ها چیزی بیشتر از یک فایل متنی که بر روی کامپیوتر یا موبایل شما ذخیره می شوند نیستند. این فایل توسط مرورگر خوانده می شود و در آن اطلاعاتی در باره ی وب سایت مانند مشخصات ورود به سایت و تنظیمات سفارشی شده ی کاربر ذخیره می شود. در کوکی ها همچنین اطلاعات دیگری که وب سایت ها برای شناسایی کاربر و ارائه ی خدمات بهتر به آن نیاز دارد، قرار می گیرد. وقتی یک وب سایت را باز می کنید، درخواستی به مرورگر شما ارسال می شود تا فایل کوکی بر روی هارد دیسک ذخیره شود و از آن پس اطلاعات مورد نیاز وب سایت برای شناسایی کاربر و ارائه ی خدمات اختصاصی شروع می شود. مثلا اگر به فروشگاه اینترنتی مراجعه کرده باشید حتی بدون اینکه ثبت نام کرده باشید یا در فروشگاه وارد شده باشید می توانید سبد خرید خود را پر کنید. حتی اگر صفحه را ببندید و مجددا آن را باز کنید باز هم محصولاتی که به لیست خرید خود اضافه کرده بودید همچنان در سبد خرید دیده می شوند. این کار به کمک کوکی ها انجام می شود. در واقع در مراجعه ی بعدی به وب سایت یا یکی از صفحات آن، ابتدا سایت از مرورگر می خواهد که فایل کوکی ذخیره شده بر روی حافظه کامپیوتر یا موبایل شما را باز خوانی کند و اگر وجود نداشت آن را ایجاد کند.
دلیل وجود کوکی ها این است که هر درخواست در پروتوکل HTTP از درخواست بعدی مستقل است و سرورها نمی توانند درخواست های متعدد کاربران را دسته بندی کنند. با ذخیره ی فایل کوچکی از اطلاعات مربوط به کاربر این مسئله حل می شود و درخواست های هر کاربر از یکدیگر جدا می شوند.
در حالت کلی دو نوع کوکی وجود دارد: کوکی های که مستقیما به وب سایتی که باز کرده اید تعلق دارند و از آن ها با عنوان first-party Cookie یاد می شود و کوکی هایی که به واسطه ی کدهای جاوااسکریپ و برای ثبت فعالیت های کاربر ایجاد می شوند و عموما برای سرویس های تبلیغاتی مورد استفاده قرار می گیرند به این کوکی های third-party Cookie گفته می شود.
آیا کوکی ها حریم شخصی کاربران را نقض می کنند و نباید از آن ها استفاده کرد؟
براساس آنچه در ابتدای مقاله خواندید، کوکی ها توسط وب سایتی که از آن بازدید کرده اید ساخته می شود و تا وقتی که اطلاعات شخصی خود را در اختیارِ وب سایت مورد نظر قرار نداده باشید، کوکی ها نمی توانند به اطلاعات شخصی شما دسترسی داشته باشند.
بیشتر کوکی ها تنها برای تشخیص شما و حفظ زمان ورود شما به سایت استفاده می شود و رمز عبور شما در کوکی ذخیره نمی شود و تنها در آن نام کاربری یا ID اختصاصی که وب سایت آن را می شناسد در کوکی ها ذخیره می شود. اگر هم وب سایتی رمز عبور شما را در فایل کوکی ذخیره کند پیش از ذخیره کردن آن، رمز عبور را رمزگذاری و هش (Hash) می کند تا کسی نتواند رمز عبور شما را متوجه شود. همچنین اطلاعات موجود در کوکی ها تنها در اختیار خود وب سایت مورد نظر شما قرار می گیرد و قرار نیست وب سایت های دیگر بتوانند از آن ها استفاده کنند.
پس اساسا کوکی های first-party حریم شخصی کاربران را نقض نمی کنند. از سال ۲۰۱۱ اتحادیه اروپا و امریکا قانونی وضع کردند که وب سایت هایی که به مردم این کشورها سرویس می دهند اگر کوکی بر روی کامپیوتر کاربر ذخیره می کنند که فعالیت های کاربر را تحت نظر می گیرد، باید پیش از ذخیره ی آن از کاربر تایید بگیرند. این موضوع بیشتر مربوط به کوکی های third-party است که برای تبلیغات فعالیت های کاربر را ردیابی می کنند.
شاید شنیده باشید که از کوکی به عنوان ویروس، بد افزار یا پاپ آپ یاد می شود، آیا کوکی می تواند مضرر باشد؟
کوکی ها تنها یک فایل متنی ساده هستند، نه امکان اجرای آن ها وجود دارد و نه حتما می توانند به دیگر اطلاعات ذخیره شده ی کاربر دسترسی داشته باشند اما بسیاری از کاربران تصور می کنند کوکی حاوی ویروس یا بد افزار جاسوسی است. دلیل این موضوع آن است که تبلیغات منفی بر اساس اطلاعات ناقص در این باره انجام شده است. شاید هم دلیل این موضوع این باشد که نرم افزارهای ضد ویروس در زمان اسکن فایل ها، بعضی از کوکی ها که برای تبلیغات مورد استفاده قرار می گیرند را کد جاسوسی می دانند و نسبت به حذف آن ها اقدام می کنند.
اما این موضوع که از کوکی ها می توان برای پخش تبلیغات اسپم یا حتی تبلیغات پاپ آپ استفاده کرد حقیقت دارد. تبلیغ کنندگان می توانند از کوکی ها برای ردیابی کردن آنکه چه پاپ پاپی قبلا توسط کاربر مشاهده شده و چه تبلیغی برای وی پخش شود، استفاده کنند. اما کوکی ها به تنهایی نه پخش کننده ی تبلیغ هستند و نه حاوی بدافزار یا پاپ آپ هستند. از کوکی ها برای ردیابی کاربر و پخش هدفمند تبلیغات استفاده می شود و در واقع آن حاوی هیچ تبلیغی نیستند.
پس کوکی ها به خودی خود نه تنها مضرر یا خطرناک نیستند بلکه برای استفاده از امکانات سایت ها ضرروی بوده و در تجربه ی کاربری تاثیر محسوسی دارند.
ویروس ها یا بدافزارها می توانند درون کوکی ها را بخوانند
تصور غلط دیگری که در باره ی کوکی ها وجود دارد این است که کوکی ها بد هستند چرا که اگر دستگاه شما ویروسی شود، ویروس ها می توانند درون کوکی ها را خوانده و اطلاعات کاربر را بدست آورند. این مفهوم غیرمنطقی است چرا که اگر کامپیوتر شما ویروسی شده باشد، بیشتر از آنکه نگران دزدیده شده اطلاعات موجود در کوکی ها باشید باید نگران دیگر اطلاعات ذخیره شده خود در کامپیوتر باشید. اما با این حال ویروس ها می توانند اطلاعات درون کوکی ها را مطالعه کنند، اما اگر رمز عبوری در کوکی ها ذخیره شده باشد، این رمزها بصورت رمزگذاری شده ذخیره می شود و از این طریق کسی نمی تواند به رمز عبور شما دسترسی پیدا کند.
کوکی ها برای ورود به اکثر سایت ها ضروری هستند
اکثر وب سایت های دنیا برای ورود لاگین کردن کاربر به سایت به کوکی نیاز دارند و اگر کوکی ها را غیر فعال کنید، امکان ورود به سایت وجود نخواهد داشت. البته در نظر داشته باشید که بعضی از فروشگاه های اینترنتی، توکن (Token) مربوط به هر کاربر را در آدرس URL ذخیره می کنند، اما این کار چندان رایج نیست. به این کوکی ها first-Party گفته می شود. چراکه این کوکی ها متعلق به همان وب سایتی است که در حال بازدید از آن هستید.
کوکی ها برای تبلیغات و ردیابی کاربران استفاده می شوند
بله این موضوع حقیقت دارد. از آنجایی که کوکی ها با هر بار باز کردن صفحه اطلاعاتی را به وب سایت ارسال می کنند، برخی از سیستم های تبلیغاتی از آن ها استفاده می کنند تا تبلیغات هدفمند را برای شما به نمایش در آورند. البته این بدین معنی نیست که سرویس های تبلیغاتی می توانند درون کوکی هایی که شما بازدید کرده اید را بخوانند، آن ها می توانند درون کوکی های خود را بخوانند، اما از آنجایی که این سرویس های تبلیغاتی بعضا از کدهای جاواسکریپت نیز استفاده می کنند می توانند URLهای صفحاتی که بازدید کرده اید را نیز در اختیار داشته باشند که البته این موضوع نیز به کوکی ارتباطی ندارد. در ایران کمتر سرویس تبلیغاتی وجود دارد که تبلیغات را به صورت هدفمند نمایش دهد، اما بسیاری از سرویس های تبلیغاتی خارجی، چنین رفتاری دارند و تبلیغاتی را برای کاربر به نمایش می گذارند که حدس می زنند برای وی جذاب است. به کوکی هایی که توسط سرویس های تبلیغاتی ایجاد می شوند یا به طور کلی به کوکی های که توسط خود صفحه ای که در حال بازدید از آن هستید ساخته نمی شوند، کوکی های third-party گفته می شود. اکثر مرورگرها قابلیتی را در اختیار شما قرار می دهند که به راحتی بتوانید این نوع از کوکی ها یا بطور کل کوکی ها را غیر فعال کنید.
در نظر داشته باشید که حتی با غیرفعال کردن کوکی های مربوط به سرویس های تبلیغاتی باز هم آن ها می توانند بخش بزرگی از اطلاعات مورد نیاز خود را بدست آورند. در واقع این سرویس ها ترکیبی از آدرس آی پی بازدیدکننده، نسخه ی مرورگر، موقعیت جغرافیایی و چند فاکتور دیگر را در اختیار دارند و حذف کوکی ها تنها قطعه ای از پازل بزرگ آن ها را حذف می کند و مانع عملکرد آن ها نمی شود. مهم ترین و شاید بزرگ ترین شرکتی که از چنین بستر پیچیده ی تبلیغاتی بهره می برد گوگل است که بدون نیاز به این موارد نیز اطلاعات بسیاری از کاربران اینترنت را در اختیار دارد.
کوکی چیست؟
کوکی ها چیزی بیشتر از یک فایل متنی که بر روی کامپیوتر یا موبایل شما ذخیره می شوند نیستند. این فایل توسط مرورگر خوانده می شود و در آن اطلاعاتی در باره ی وب سایت مانند مشخصات ورود به سایت و تنظیمات سفارشی شده ی کاربر ذخیره می شود. در کوکی ها همچنین اطلاعات دیگری که وب سایت ها برای شناسایی کاربر و ارائه ی خدمات بهتر به آن نیاز دارد، قرار می گیرد. وقتی یک وب سایت را باز می کنید، درخواستی به مرورگر شما ارسال می شود تا فایل کوکی بر روی هارد دیسک ذخیره شود و از آن پس اطلاعات مورد نیاز وب سایت برای شناسایی کاربر و ارائه ی خدمات اختصاصی شروع می شود. مثلا اگر به فروشگاه اینترنتی مراجعه کرده باشید حتی بدون اینکه ثبت نام کرده باشید یا در فروشگاه وارد شده باشید می توانید سبد خرید خود را پر کنید. حتی اگر صفحه را ببندید و مجددا آن را باز کنید باز هم محصولاتی که به لیست خرید خود اضافه کرده بودید همچنان در سبد خرید دیده می شوند. این کار به کمک کوکی ها انجام می شود. در واقع در مراجعه ی بعدی به وب سایت یا یکی از صفحات آن، ابتدا سایت از مرورگر می خواهد که فایل کوکی ذخیره شده بر روی حافظه کامپیوتر یا موبایل شما را باز خوانی کند و اگر وجود نداشت آن را ایجاد کند.
دلیل وجود کوکی ها این است که هر درخواست در پروتوکل HTTP از درخواست بعدی مستقل است و سرورها نمی توانند درخواست های متعدد کاربران را دسته بندی کنند. با ذخیره ی فایل کوچکی از اطلاعات مربوط به کاربر این مسئله حل می شود و درخواست های هر کاربر از یکدیگر جدا می شوند.
در حالت کلی دو نوع کوکی وجود دارد: کوکی های که مستقیما به وب سایتی که باز کرده اید تعلق دارند و از آن ها با عنوان first-party Cookie یاد می شود و کوکی هایی که به واسطه ی کدهای جاوااسکریپ و برای ثبت فعالیت های کاربر ایجاد می شوند و عموما برای سرویس های تبلیغاتی مورد استفاده قرار می گیرند به این کوکی های third-party Cookie گفته می شود.
آیا کوکی ها حریم شخصی کاربران را نقض می کنند و نباید از آن ها استفاده کرد؟
براساس آنچه در ابتدای مقاله خواندید، کوکی ها توسط وب سایتی که از آن بازدید کرده اید ساخته می شود و تا وقتی که اطلاعات شخصی خود را در اختیارِ وب سایت مورد نظر قرار نداده باشید، کوکی ها نمی توانند به اطلاعات شخصی شما دسترسی داشته باشند.
بیشتر کوکی ها تنها برای تشخیص شما و حفظ زمان ورود شما به سایت استفاده می شود و رمز عبور شما در کوکی ذخیره نمی شود و تنها در آن نام کاربری یا ID اختصاصی که وب سایت آن را می شناسد در کوکی ها ذخیره می شود. اگر هم وب سایتی رمز عبور شما را در فایل کوکی ذخیره کند پیش از ذخیره کردن آن، رمز عبور را رمزگذاری و هش (Hash) می کند تا کسی نتواند رمز عبور شما را متوجه شود. همچنین اطلاعات موجود در کوکی ها تنها در اختیار خود وب سایت مورد نظر شما قرار می گیرد و قرار نیست وب سایت های دیگر بتوانند از آن ها استفاده کنند.
پس اساسا کوکی های first-party حریم شخصی کاربران را نقض نمی کنند. از سال ۲۰۱۱ اتحادیه اروپا و امریکا قانونی وضع کردند که وب سایت هایی که به مردم این کشورها سرویس می دهند اگر کوکی بر روی کامپیوتر کاربر ذخیره می کنند که فعالیت های کاربر را تحت نظر می گیرد، باید پیش از ذخیره ی آن از کاربر تایید بگیرند. این موضوع بیشتر مربوط به کوکی های third-party است که برای تبلیغات فعالیت های کاربر را ردیابی می کنند.
شاید شنیده باشید که از کوکی به عنوان ویروس، بد افزار یا پاپ آپ یاد می شود، آیا کوکی می تواند مضرر باشد؟
کوکی ها تنها یک فایل متنی ساده هستند، نه امکان اجرای آن ها وجود دارد و نه حتما می توانند به دیگر اطلاعات ذخیره شده ی کاربر دسترسی داشته باشند اما بسیاری از کاربران تصور می کنند کوکی حاوی ویروس یا بد افزار جاسوسی است. دلیل این موضوع آن است که تبلیغات منفی بر اساس اطلاعات ناقص در این باره انجام شده است. شاید هم دلیل این موضوع این باشد که نرم افزارهای ضد ویروس در زمان اسکن فایل ها، بعضی از کوکی ها که برای تبلیغات مورد استفاده قرار می گیرند را کد جاسوسی می دانند و نسبت به حذف آن ها اقدام می کنند.
اما این موضوع که از کوکی ها می توان برای پخش تبلیغات اسپم یا حتی تبلیغات پاپ آپ استفاده کرد حقیقت دارد. تبلیغ کنندگان می توانند از کوکی ها برای ردیابی کردن آنکه چه پاپ پاپی قبلا توسط کاربر مشاهده شده و چه تبلیغی برای وی پخش شود، استفاده کنند. اما کوکی ها به تنهایی نه پخش کننده ی تبلیغ هستند و نه حاوی بدافزار یا پاپ آپ هستند. از کوکی ها برای ردیابی کاربر و پخش هدفمند تبلیغات استفاده می شود و در واقع آن حاوی هیچ تبلیغی نیستند.
پس کوکی ها به خودی خود نه تنها مضرر یا خطرناک نیستند بلکه برای استفاده از امکانات سایت ها ضرروی بوده و در تجربه ی کاربری تاثیر محسوسی دارند.
ویروس ها یا بدافزارها می توانند درون کوکی ها را بخوانند
تصور غلط دیگری که در باره ی کوکی ها وجود دارد این است که کوکی ها بد هستند چرا که اگر دستگاه شما ویروسی شود، ویروس ها می توانند درون کوکی ها را خوانده و اطلاعات کاربر را بدست آورند. این مفهوم غیرمنطقی است چرا که اگر کامپیوتر شما ویروسی شده باشد، بیشتر از آنکه نگران دزدیده شده اطلاعات موجود در کوکی ها باشید باید نگران دیگر اطلاعات ذخیره شده خود در کامپیوتر باشید. اما با این حال ویروس ها می توانند اطلاعات درون کوکی ها را مطالعه کنند، اما اگر رمز عبوری در کوکی ها ذخیره شده باشد، این رمزها بصورت رمزگذاری شده ذخیره می شود و از این طریق کسی نمی تواند به رمز عبور شما دسترسی پیدا کند.
کوکی ها برای ورود به اکثر سایت ها ضروری هستند
اکثر وب سایت های دنیا برای ورود لاگین کردن کاربر به سایت به کوکی نیاز دارند و اگر کوکی ها را غیر فعال کنید، امکان ورود به سایت وجود نخواهد داشت. البته در نظر داشته باشید که بعضی از فروشگاه های اینترنتی، توکن (Token) مربوط به هر کاربر را در آدرس URL ذخیره می کنند، اما این کار چندان رایج نیست. به این کوکی ها first-Party گفته می شود. چراکه این کوکی ها متعلق به همان وب سایتی است که در حال بازدید از آن هستید.
کوکی ها برای تبلیغات و ردیابی کاربران استفاده می شوند
بله این موضوع حقیقت دارد. از آنجایی که کوکی ها با هر بار باز کردن صفحه اطلاعاتی را به وب سایت ارسال می کنند، برخی از سیستم های تبلیغاتی از آن ها استفاده می کنند تا تبلیغات هدفمند را برای شما به نمایش در آورند. البته این بدین معنی نیست که سرویس های تبلیغاتی می توانند درون کوکی هایی که شما بازدید کرده اید را بخوانند، آن ها می توانند درون کوکی های خود را بخوانند، اما از آنجایی که این سرویس های تبلیغاتی بعضا از کدهای جاواسکریپت نیز استفاده می کنند می توانند URLهای صفحاتی که بازدید کرده اید را نیز در اختیار داشته باشند که البته این موضوع نیز به کوکی ارتباطی ندارد. در ایران کمتر سرویس تبلیغاتی وجود دارد که تبلیغات را به صورت هدفمند نمایش دهد، اما بسیاری از سرویس های تبلیغاتی خارجی، چنین رفتاری دارند و تبلیغاتی را برای کاربر به نمایش می گذارند که حدس می زنند برای وی جذاب است. به کوکی هایی که توسط سرویس های تبلیغاتی ایجاد می شوند یا به طور کلی به کوکی های که توسط خود صفحه ای که در حال بازدید از آن هستید ساخته نمی شوند، کوکی های third-party گفته می شود. اکثر مرورگرها قابلیتی را در اختیار شما قرار می دهند که به راحتی بتوانید این نوع از کوکی ها یا بطور کل کوکی ها را غیر فعال کنید.
در نظر داشته باشید که حتی با غیرفعال کردن کوکی های مربوط به سرویس های تبلیغاتی باز هم آن ها می توانند بخش بزرگی از اطلاعات مورد نیاز خود را بدست آورند. در واقع این سرویس ها ترکیبی از آدرس آی پی بازدیدکننده، نسخه ی مرورگر، موقعیت جغرافیایی و چند فاکتور دیگر را در اختیار دارند و حذف کوکی ها تنها قطعه ای از پازل بزرگ آن ها را حذف می کند و مانع عملکرد آن ها نمی شود. مهم ترین و شاید بزرگ ترین شرکتی که از چنین بستر پیچیده ی تبلیغاتی بهره می برد گوگل است که بدون نیاز به این موارد نیز اطلاعات بسیاری از کاربران اینترنت را در اختیار دارد.
درباره این مطلب دیدگاهی بنویسید...
آدرس پست الکترونیک شما منتشر نخواهد شد.